İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI NEDİR ?

İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

MADDE 24. - Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I. Sağlık sebepleri:

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan  buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında   yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.

b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.

c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.

d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları  uygulanmazsa.

III. Zorlayıcı sebepler:

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.

İŞVERENİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

MADDE 25. - Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir: 

I- Sağlık sebepleri:

a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa uğraması halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi.

b) İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması durumunda.

(a) alt bendinde sayılan sebepler dışında işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 17 nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74 üncü maddedeki sürenin bitiminde başlar. Ancak işçinin iş sözleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine gidemediği süreler için ücret işlemez.

II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.

b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.

c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması veya 84 üncü maddeye aykırı hareket etmesi.

e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.

g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.

h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

III- Zorlayıcı sebepler:

İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması.

IV- İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın 17 nci maddedeki bildirim süresini aşması.

İşçi feshin yukarıdaki bentlerde öngörülen sebeplere uygun olmadığı iddiası ile 18, 20 ve 21 inci madde hükümleri çerçevesinde yargı yoluna başvurabilir.

DERHAL FESİH HAKKINI KULLANMA SÜRESİ

MADDE 26. - 24 ve 25 inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz.

Bu haller sebebiyle işçi yahut işverenden iş sözleşmesini yukarıdaki fıkrada öngörülen süre içinde feshedenlerin diğer taraftan tazminat hakları saklıdır.

Saadettin Sefa HASTÜRKOĞLU

Bilgi Güvenliği ve Tüketici Hakları Danışmanı / Gazeteci

ÖZEL GÜVENLİK NÖBET LİSTESİ NASIL OLMALI ? İŞTE BİR TANE ÖRNEK

NELERE DİKKAT EKMEK GEREK :
1- Nöbet çizelgesinde hangi saatler arasında çalıştığınızı gösteriniz ki sonra rahatlıkla hakkınızı arayınız.
2- Nöbet çizelgesinde geçici olarak personel gelirse onu Joker olarak yani J harfi ile belirtiniz.
3- Ay içerisinde toplamda kaç gün çalıştıysanız gün olarak gösteriniz ve karşısına diğer nöbetçiler gibi siz de imza atınız ki anlaşmazlık olduğunda delil olsun. Yani imza atan her nöbetçi bu çizelgenin doğru olduğu hususunda şahittir.  Böyle bir durumda hak kaybınız olmaz. Çizelgenin orjinalini saklayınız.
4- Bu nöbet listesine bakıldığında sıra numarası 3'e kadar olduğu için 3 adet personol çalıştığı ve 12/36 olduğu 1 personelin sabit 08:00/20:00 çalışmasından anlaşılmaktadır.
5-İş yeri yetkilisi nöbet listesi hazırlamasa bile siz yine bilgisayarda buna benzer hazırlayıp uygun şekilde doldurup imzalayabilirsiniz. Her nöbetçi imzaladığı için bir bakıma olayın doğruluğu anlamında imza atmış oluyorsunuz.
6-Bu proje örneğinde 3 personel çalıştığı için 30 günü 3'e böldüğümüzde adam başına 10 gün düşer ve 1 gün 24 saat desek, 10 * 24 = 240 saat eder adam başına aşağı yukarı. Yani böyle bir proje göre maaşınızı asgari ücret üzerinden yatırılması beklenmez. Unutmayınız SGK dökümünde 1.647,00 TL rakamı (2016 yılı için) varsa sigortanız asgari ücret üzerinden gösterilmektedir. (2017 asgari ücret brüt 1.777,50 TL) Çünkü aldığınız net maaştan sgk prim tutarınız her zaman yüksek olması gerekir bunun nedeni ise sigorta primleri brüt ücret olarak gösterilir yani çıplak maaş olarak değil.

Saadettin Sefa HASTÜRKOĞLU

Bilgi Güvenliği ve Tüketici Hakları Danışmanı / Gazeteci

Şair - Yazar

FAZLA MESAİ NASIL HESAPLANIR ?

Örnek Maaş: 1500 Maaş + Agi + 185 Yol (Mesaisiz Maaşımız 1500 + 123 Agi + 185 Yol = 1808 )

Aylık 20 saat fazla mesai yapmış olsak ne eder ?

1500:225 = 6,66 (Yalın maaşımız 225 Saate bölünerek öncelikle saat ücretimiz bulunur. Fazla mesai yüzde 50 fazla olduğuna göre yani 1,5 katı (Ayrıntı : Bu 20 saati resmi günlerde yapmış olsaydık yüzde yüz zamlı olduğu için 2 ile çarpacaktık.)

FAZLA MESAİ TUTARI = fazla mesai saati 20 x saat ücretimiz 6,66 x 1,5 yüzde elli zamlı = 199,8

20 SAATLİK MESAİ İLE BİRLİKTE MAAŞIMIZ = 1500 + 123 + 185 + 199.8 Fazla Mesai = 2007,8

Maaşımızı 225'e bölme nedenimiz ise haftalık çalışma saati 45'i bir gün dinlenme süresi olduğu için 6'ya böldüğünüzde 7,5 saat çıkar. Aylık ise 7,5 * 30 = 225 saat ettiği için.

ASIL ÖNEMLİ OLAN İSE BURADAKİ AYRINTI :

Aslında bir çok işletme iş sözleşmesine asgari ücret tutarı yazmaktadır. Örnekteki gibi 1500 TL yazmamaktadır. Günlük 12 saat çalışan bir işçi 10,5 saat üzerinden gösterilir ve 1,5 saati ara dinlenme süresi olarak geçmektedir. Ara dinlenme süresinde işçi çalıştırılmaz. Çalıştırılırsa mesai ücreti verilir. İşletme de günlük 7,5 saat üstü çalıştırdığı durumda iş ilanında dediği 185 TL yolu vs. aslında fazla mesai olarak gösterir. Resmiyette yol ücreti filan ödemez. Böyle bir durum da hakkınızın ziyan olmaması için bunu yapmanızı öneririm : http://hakaramayeri.blogspot.com.tr/2016/12/bir-is-basvurusundan-ilk-once-ne-yapmam.html

Saadettin Sefa HASTÜRKOĞLU

Bilgi Güvenliği ve Tüketici Hakları Danışmanı / Gazeteci

Şair Yazar

İŞ GÖRÜŞMESİNE GİTMEDEN ÖNCE NE YAPMAMIZ GEREKİR ? MADDİ KAYIP YAŞAMAMAK İÇİN BUNU YAPMANIZ GEREKİR.

Bir iş başvurusundan ilk önce yapmanız gereken işletme ile görüşmeye karar verdiyseniz görüşmeye gitmeden önce iş ilanını bilgisayarınıza kaydetmektir. Klavyedeki CRTL tuşuna basıp bu tuştan elinizi çekmeden diğer elinizin parmağı ile S harfine bastığınızda kaydetme ekranı gelecektir. İşi kabul ederseniz iş ilanını siz kaydetmeden kaldırabilir.

Bunu yapmamızdaki amacımız nedir ? Ne yazık ki işletmeler iş ilanı verirken örnek : 1500 MAAŞ+AGİ+185 TİCKET KART+YEMEK+SERVİS (Ayda 15 Gün Çalışma 30 gün üzerinden sigorta ) Böyle ilanlar vermesine rağmen işçi sözleşmelerine farklı rakamlar yazmaktadır. İlgili işletme ile davalık olduğunuzda işletme yetkilisi biz sadece 1500 TL maaş dedik bunun dışında başka bir şey demedik diyebilir. Siz de iş ilanını bilgisayarınıza kayıt edip ve bunu arşivlediğiniz için mahkemeye delil olarak sunabilirsiniz. Elaman.net ... sitelerinde iş ilanına ait ilan no vardır. Bu iş ilanları belli bir yıl saklanır. Mahkeme kararıyla ilgili internet sitesinden iş ilanını ait logları talep ettirebilirsiniz.

Yargıtay kararlarını incelediğimizde işçi alacağının eksik hesaplandığın da ya da haklı nedenle işi bıraktığını belgelemesi gerekmektedir. Misal bu iş ilanını bilgisayarınıza kayıt ettiğinizde işletme maaş verirken size, iş ilanında belirtiği gibi ayda 15 günden fazla çalıştırıp mesai vermediğin de ya da iş ilanında 185 Ticket kart yazmasına rağmen bunu vermediğinde nedenlerini belirterek tek tarafları olarak sözleşmeyi fesh edebilirsiniz. Sözleşme fesh ederken istifa yerine iş ilanında tarafıma söylemiş olduğunuz hakları (belirterek) yerine getirmeMEnizden dolayı sözleşmeyi fesh ediyorum ve alacaklarımın hesabıma yatırılmasını arz ederim demeniz daha doğru olacaktır. Aynı işletmeye ait birden fazla iş ilanını kayıt ederim ki iş ilanında yanlışlık yaptık dediklerin de diğer ilanlarını da mahkemeye sunarım yani tüm iş ilanlarıda mı yanlışlık yaptılar manasın da. 

Saadettin Sefa HASTÜRKOĞLU

Bilgi Güvenliği ve Tüketici Hakları Danışmanı / Gazeteci

Şair Yazar

HAFTALIK YA DA AYLIK ÇALIŞMA SAATİMİ NASIL HESAPLAYABİLİRİM ?

Hesaplama yönteminde OpenOffice ücretsiz olması nedeniyle bunu kullandım. Sizler de dilerseniz Excel ya da OpenOfficeden faydalanabilirsiniz.

NÖBETTE UYURKEN YAKALANIRSAM KIDEMSİZ, İHBARSIZ SÖZLEŞMEM FESH EDİLEBİLİR Mİ ?

Ne yazık ki evet. Peki böyle bir durum da ne yapmam gerekir ? Uyurken ya da uygunSuz yakalandığınızda aşağıdaki ifadeyi vermeniz gerekir : “4857 sayılı iş kanunun 68. maddesinde düzenlenen, tarafıma verilen ara dinlenme vaktini kullanıyordum. İlgili kanun gereği ara dinlenme vaktini işçi dilediği gibi kullanır ve bu vakitte işçiye hiçbir şekilde iş verilmez. İfadem bundan ibarettir. Saygılarımla”

Ayrıntılı bilgi : http://hakaramayeri.blogspot.com.tr/2016/12/ozel-guvenlik-gorevlisi-ya-da-baskasi.html

Diğer çalışanların uyumak eylemi ise doğruluk ve bağlılığa uymayan davranış niteliğindedir. Ancak Yargıtay, bekçi ve güvenlik görevlisi dışındaki işçilerin bir kere uyuması nedeniyle iş akdinin feshi arasında orantısızlık bulunduğu ve feshin haksız olacağı görüşündedir.

4857 sayılı İş Kanununun 25 inci maddesinin (II) numaralı bendinde, ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller sıralanmış ve belirtilen durumlar ile benzerlerinin varlığı halinde, işverenin iş sözleşmesini haklı fesih imkânının olduğu açıklanmıştır. Yine değinilen bendin (e) alt bendinde, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan işçi davranışlarının da işverene haklı fesih imkânı verdiği ifade edilmiştir. Görüldüğü üzere yasadaki haller sınırlı sayıda olmayıp, genel olarak işçinin sadakat borcuna aykırılık oluşturan söz ve davranışları işverene fesih imkânı tanımaktadır.

Saadettin Sefa HASTÜRKOĞLU

Bilgi Güvenliği ve Tüketici Hakları Danışmanı / Gazeteci

Şair Yazar

08.00 - 20.00 / 20.00 - 08.00 NÖBETİNİ TUTMAMA RAĞMEN İŞ VEREN DEFTERE NEDEN 10.00 - 22.00 / 22.00 - 10.00 YAZDIRIR ?

Haftalık 45 saati aşsın aşmasın gece çalışmalarında 7,5 saat üstü fazla mesaidir.  Yasa "20.00 ile 06.00 arasındaki çalışmalar gece çalışmasıdır 7,5 saati geçemez" diyor. Bazı işletmeler hem fazla mesai vermemek için hem de yasaya uymak için işçi gündüz 08.00-20.00 / gece 20.00-08.00 arasında çalışsa bile ilgili nöbet defterine gündüz 10.00-22.00 / gece 22.00-10.00 yazmaktadır. 

Gece çalışması kabul edilen 20.00-06.00 saatleri arasındaki çalışma süresi toplam 10 saattir. 10 - 7,5 = 2,5 saat eder yarım saatini dinlenme molası deseniz 2 saat fazla mesai eder.

Deftere 22.00-10.00 yazıldığında ise 22.00 - 06.00 arasındaki çalışma süresi 8 saattir ve yarım saatini dinlenme molası deseniz tam 7,5 saat ettiği için fazla çalışma olmadığı için mesaiye gerek yok. Yani kılıfına uymuş oluyor.

Asıl ayrıntı ise burada gece 20.00 - 06.00 arası gece çalışması kabul edilmektedir. Aslında 06.00 saati en azından bazı aylar için 07.00'ye kadar uzatılması gerekir. Neden mi ? Bu yıldan itibaren saatlerle oynanmadığı için ileri geri alma olmadığı için. 13 Aralık 2016 tarihin de İstanbul için ezan vakitlerine baktığımızda :

İmsak 06:39 Güneş 08:12 Öğle 13:04 İkindi 15:22 Akşam 17:44 Yatsı 19:10

Görülmektedir. Güneş 08.12 de doğuyorsa 07.00'ın gece çalışma saati sayılması doğaldır. Elbetteki bazı aylar için gece başlangıç saati de geri çekilebilir. İşçi davalarında bu bilgiyi kullanabilirsiniz. 

4857 Sayılı İş Kanununun 69. Maddesinde, “Çalışma hayatında GECE en geç saat 20:00 de başlayarak en erken 06:00 ya kadar geçen ve her halde en fazla 11 saat süren dönemdir. Bazı işlerin niteliğine ve gereğine göre veya bazı bölgelerin özellikleri bakımından, çalışma hayatına ilişkin gece başlangıcının daha geriye alınması veya yaz ve kış saatlerinin ayarlanması veya gün döneminin başlama  ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle birinci fıkradaki uygulama şekillerini tespit etmek veya bazı gece çalışmalarına herhangi bir oranda fazla ücret ödenmesi usulünü koymak veya bazı gece işletilmelerinde ekonomik zorunluluk bulunmayan işyerlerinde işçilerin gece çalışmalarını yasak etmek üzere yönetmelikler çıkartılabilir. 

Bu şekilde 7,5 saatten fazla çalışıp da hakkını aramak isteyen işçi, İş Kanunu 24/2  maddesi uyarınca  iş akdini tek taraflı ve haklı nedenle feshedebilir. Bu tek taraflı fesih sonucu gece fazla çalışan işçi, feshe bağlı olan kıdem tazminatını ve geriye dönük 5 yıl olarak fazla çalışma ücretlerini işverenden Mahkeme yoluyla talep edebilir. İspat külfeti işçide olan bu durumda işçi, fazla mesai yaptığını işyerine ait olan nöbet çizelgeleriyle,  tanıklar ile  her türlü yasal delillerle çalışmasını ispatlayabilir.

Gece fazla çalışan işçi, iş akdini tek taraflı olarak feshetmeyip çalışma esnasında işverenden, yazılı olarak çalışma sürelerinin düzeltilmesini talep edebilir.  Ayrıca fazla çalışma ücreti, feshe bağlı olan haklardan olmadığından işçi, aynı işyerinde çalışırken de fazla çalışma ücreti için işverene alacak davası açabilir. Hakkını arama nedeniyle işyerinden atılan işçinin her türlü yasal hakkı da bulunmaktadır. 

Saadettin Sefa HASTÜRKOĞLU

Bilgi Güvenliği ve Tüketici Hakları Danışmanı / Gazeteci

Şair Yazar

İŞÇİLERE KESİLEN PARA CEZALARI ŞİRKETE Mİ KALIR ?

Hayır. Kesilen paralar işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın T.C. Ziraat Bankası Ankara Merkez Şubesi’ndeki 38775369/5005 numaralı hesabına kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılır. Her işveren işyerin de bu paraların ayrı bir hesabını tutmakla yükümlüdür.

Saadettin Sefa HASTÜRKOĞLU

Bilgi Güvenliği ve Tüketici Hakları Danışmanı / Gazeteci

Şair Yazar